وزن لوله، یکی از پارامترهای خیلی اساسی و مهم هنگام خریدن این مقاطع فولادی می باشد. یکی از روش های اطمینان از اصل بودن و کیفیت لوله، استاندارد بودن وزن این محصولات می باشد؛ پس حتما لازم است تا قبل از خریدن این مقاطع، وزن آن را با استفاده کردن از جداول وزن لوله یا فرمول حساب کرد. با استفاده نمودن از جداول وزن لوله و مطابق با سایز، به سادگی می توان ظرف کمتر از ۱ دقیقه، وزن استاندارد انواع مختلف لوله فولادی را حساب کرد.

لوله یکی از مقطع های فولادی ای می باشد که در انواع مختلف مدل های آلیاژی و کربنی و ضد زنگ ساخته می شود. این محصولات در صنعت های پتروشیمی، هوافضا، کشتی سازی، معدن، نفت، گاز، خودروسازی، سیستم آب و فاضلاب، گرمایش و حرارت، صندلی سازی و تاسیسات ساختمانی، کشاورزی،… کاربرد دارد.
لوله های فولادی انواع متفاوتی دارند و ویژگی ابعادی هریک شامل ضخامت، طول و دیواره و قطر اسمی، قطر داخلی و خارجی، می باشد. این ویژگی ها مسلما به واسطه سازمان استاندارد جهانی، تعیین و به فولادسازان ارائه می شوند.
جداول وزن لوله فولادی، وسیله ای هستند که به شکل طرح آماده و سازمان یافته در اختیار مهندس ها و عامل های پروژه قرار می گیرند، تا از استاندارد بودن و کیفیت محصول اطمینان پیدا کنند. در حقیقت هرچقدر ویژگی لوله خریداری شده به اطلاعات این جداول نزدیک تر باشد، محصولات مرغوب تر و بهتر می باشد. علاوه بر این که برای براورد هزینه روز لوله، مناسب ترین گزینه پیش رو می باشد.

جدول وزن انواع لوله‌ فولادی

معمولاً قطر انواع لوله فولادی با واحد اینچ در جدول اشتال لوله درج می شود، ولی در مصارف مهندسی ممکن است بعضاً قطر لوله ها با واحد میلی متر مورد استفاده قرار گیرند، به همین علت، در جدول وزن لوله در زیر هر دو واحد برای سهولت استفاده شما قرار داده شده است.

اهمیت وزن در فرمول محاسبه وزن لوله

در فرمول محاسبه کردن وزن لوله، هنگام سفارش خرید لوله فولادی، باید حتما وزن واحد لوله فولادی را تعیین کنید. وزن واحد لوله فولادی یا بر حسب پوند بر فوت یا بر حسب کیلوگرم بر متر است. برای همین باید بدانید که وزن لوله فولادی در هر متر یا هر فوت چه مقدار می باشد. تا عدد درستی را در فرمول محاسبه وزن لوله بگذارید.
با محاسبه کردن وزن لوله و اندازه گیری لوله، وزن نهایی که به آن برای ارسال سفارش خرید نیاز دارید به دست می آید که مبنای سفارش و خرید و مسائل حسابداری بعدی می باشد. توسط نمودار لوله های فولادی هم می توانید وزن لوله فولادی را حساب کنید. تا مقدار درست را در فرمول محاسبه وزن لوله بگذارید.
وزن واحد لوله فولادی، راهی به منظور اطلاع دادن از حداکثر فشار لوله و اندازه لوله و بودجه ای می باشد که برای خریدن لوله جهت استفاده کردن در کارگاه و پروژه صنعتی باید اختصاص داده شود.

نحوه ساخت لوله؛ عاملی مهم در تعیین وزن آن

روش ساخت لوله ها به دو شکل بدون درز و درز جوش می باشد. در روش ساخت لوله بدون درز، فولاد داغ را درون قالبی می ریزند و لوله مدنظر را می سازند. لوله های تولیدی به این طریق گران قیمت می باشند و از استحکام زیادی برخوردار می باشند. در این روش لوله ها معمولا با سایز ۵۰۰ میلی متر ساخته می شوند. لوله های فولادی معمولا با آلیاژهای فلزی آهن و بقیه فلزها مثل منگنز و آلومینیوم، غیره تولید می شوند و از دوام و استحکام زیادتری نسبت به لوله های آهنی دارند. در روش درز جوش، ورق ها به دور قالب مدنظر کشیده می شوند و درز آن لحیم می شود. لوله های ساخته شده به روش درز جوش از استحکام کمی در مقایسه با لوله های بدون درز دارند و به همین علت قیمت این لوله ها هم کمتر می باشد.

برای پوشش دادن لوله ها، با فرآیند آبکاری گالوانیزه یا از یک لایه روی در حمام روی داغ استفاده می شوند. فلز روی برای انسان مضر نمی باشد و از این جهت فلزی فوق العاده برای پوشش دادن لوله های آب می باشد.
لوله های فولادی بادوام می باشند؛ البته با گذشت زمان، به علت فرسایش پوشش روی این لوله ها مستعد خوردگی می باشند که به علت قرار گرفتن مداوم در معرض آب است، و باعث خوردگی لوله می شود. میانگین طول عمر این لوله ها حدود ۵۰ سال می باشد.

محاسبه وزن لوله از طریق فرمول

همان گونه که گفته شد برای به دست آوردن وزن لوله های فولادی می توانید جدول وزنی یا از جداول اشتال استفاده کنید. در حالتی که به هیچ یک از آن ها را در دسترس ندارید، می توانید از کولیس و متر طول و ضخامت لوله ها را اندازه گیری کنید و با فرمول پایین، وزن آن ها را حساب کنید.

۱۰۰۰/[۳.۱۴ ⨯چگالی آهن ⨯ طول لوله (m) ⨯ ضخامت لوله(mm) ⨯ (ضخامت لوله (mm)- قطر بیرونی(mm) )] = وزن لوله

فرمول فوق یک فرمول ثابت می باشد البته می توان با جابه جا کردن یا تبدیل کردن بعضی پارامترهای آن فرمول تازه ای استخراج کرد که این فرمول عبارت پایین می باشد:

۱۰۰۰/ [۳.۱۴ ⨯چگالی آهن ⨯ طول لوله (m) ⨯ ضخامت لوله(mm) ⨯ قطر داخلی لوله (mm)]= وزن لوله

به علت سخت بودن محاسبات ریاضی و اندازه گیری قطر لوله امکان دارد استفاده کردن از فرمول خیلی برای خریداران خوشایند و مناسب نباشد. در این حالت مناسب ترین راه استفاده کردن از محاسبه آنلاین وزن لوله و یا استفاده کردن از جداول وزنی لوله می باشد.این را در نظر داشته باشید که وزن محاسبه شده از روش هایی که گفته شد، وزن های استاندارد می باشد و نیاز است آن را با رقم به دست آمده از باسکول هم مقایسه کنید. نزدیک بودن این دو عدد به همدیگر نشان دهنده کیفیت خیلی زیاد لوله فولادی است.

استاندارهای تولید لوله فولادی

استاندارد API RP 5L2

• قابل استفاده در آستر زرینی اپوکسی

استاندارد DIN 17120

• لوله های ساختمانی

استاندارد API 5L

• اغلب برای لوله های بدون درز و درزجوش مستقیم از فولاد گرید A و B استفاده می شود.

استاندارد API 51X

• مورد استفاده در لوله های بدون درز و درزجوش مستقیم تولید شده از فولاد گرید X70 الی X42

استاندارد DIN 17172 & 2470

• مورد استفاده در خطوط لوله انتقال نفت و گاز

استاندارد DIN 1626 & 2460

• مورد استفاده در خطوط لوله انتقال آب

استاندارد DIN 1626 & 1628

• لوله های حرارتی

استاندارد DIN 30670

• استفاده جهت پوشش پلی اتیلن

استاندارد API 5LU

• لوله های بدون درز و درزدار از فولاد با گرید U80 و U100

استاندارد API 5LS

• مورد استفاده در لوله های اسپیرال از فولاد گرید X42 الی X70 و A و B

برخی فاکتورهای تعیین کننده‌ وزن لوله

وزن لوله به چگالی متریال تشکیل دهنده،ابعاد مقطع (قطر لوله یا طول و عرض پروفیل)،طول و ضخامت شاخه آن بستگی دارد.

• چگالی

به وزن ماده در واحد حجم را چگالی می گویند. بادقت به این تعریف هرمقدار چگالی یک ماده زیادتر باشد به این معنی می باشد که آن قطعه به ازای هر واحد حجم، وزن زیادتری دارد و با افزایش دادن حجم، قطعه مدنظر دارای وزن بیشتری خواهدشد. وزن لوله نه تنها بر هزینه خود آن ‌ها اثر دارد بلکه بر هزینه تمام‌ شده محصول های تولیدی از آن‌ ها هم اثرگذار می باشد. وزن زیاد علاوه‌ بر بالارفتن قیمت می‌تواند موجب درست شدن چالش‌ های هزینه‌ بری در انجام دادن فرآیندهای تخصصی و حمل ‌و‌نقل بشود.

• طول شاخه

مطابق با استاندارد طول شاخه، مقطع های فولادی معمولا ۶ متری می باشند البته در موردهای ویژه برای مقطع های صنعتی و بزرگ مثل قوطی ستونی مقاطع با طول ۱۲ متر ساخته می ‌شوند. طول شاخه اثر فراوانی بر حجم فولاد مصرفی و درنهایت وزن لوله دارد. در ضخامت ‌های زیاد اختلاف ارتفاع چند سانتی ‌متری هم تغییرهای زیادی درست می‌کند.

• ضخامت دیواره

ضخامت دیواره را ورق های استفاده شده تعیین می‌کند. مطابق با استانداردهای ساخت، ضخامت برای ورق سیاه ۲ تا ۴ میلی ‌متر و ورق روغنی ۰.۳ تا ۱.۵ میلی ‌متر می باشد. ضخامت زیادتر به معنا استفاده کردن از حجم بیشتری فولاد می باشد درنهایت افزایش دادن ضخامت به شکل مستقیم بر افزایش دادن وزن اثر دارد.

• قطر لوله

لوله ‌های فولادی متناسب با قطر دایره مقطع آن ‌ها بسته بندی می ‌شود. هرچقدر قطر لوله زیادتر باشد و مقدار فولاد زیادتری در ساخت آن استفاده شود درنهایت لوله وزن زیادتری هم خواهد داشت.

سوالات متداول

۱- شماره اشتال لوله چه کاربردی دارد؟

شماره اشتال لوله تعیین کننده ضخامت دیواره لوله و فشار تحملی آن است.

۲- فرمول محاسبه وزن لوله چیست؟

۱۰۰۰/(چگالی*طول*۳.۱۴*ضخامت لوله*(ضخامت لوله – قطر بیرونی)) = وزن لوله فولادی (کیلوگرم)

۳- اطلاع از وزن لوله چه اهمیتی دارد؟

برای اطمینان از اصل و باکیفیت بودن لوله دانستن وزن استاندارد آن اهمیت بالایی دارد.